عواقب قیمت‌گذاری دستوری بر صادرات ۱.۲ میلیارد دلاری مس

مس به عنوان یکی از بزرگترین درآمدهای صادراتی غیر نفتی همواره کارنامه مثبتی در تجارت خارجی کشور به ثبت رسانده و در واقع شرکت ملی صنایع مس ایران بعنوان اولین شرکت غیرنفتی کشور برای از سال ۱۳۸۵ به باشگاه صادرکنندگان میلیارد دلاری دنیا پیوست و این توفیق را برای چندین سال طی حدود یک دهه گذشته در اختیار داشته است .

به گزارش اقتصادنیوز، البته گرچه با مدیریت کارآمد تر میشد سهم این فلز را از درآمد های صادراتی غیر نفتی بیشتر نیز کرد اما واقعیت این است که در برخی موارد تصمیم گیریهای بعضا نامناسب دولتها در خصوص این فلز استراتژیک، آمار های صادراتی را نیز دستخوش تغییرات منفی کرده است. یکی از این تصمیم های تاریخی که ترکشهای بزرگ آن به صادرات نیز خواهد رسید، فروش داخلی بر مبنای دلار دستوری ۴۲۰۰ تومانی است چرا که با فروش داخلی به نصف قیمت صادراتی، انگیزه ثبت تقاضاهای کاذب در بازار داخل برای این فلز استراتژیک افزایش پیدا کرده و حتی اگر مقصد این کالا صادرات نیز باشد از راه های غیر اصولی خواهد بود و قطعا ضمن تحت تاثیر قراردادن بازارهای صادراتی، بعضا بدلیل عدم آشنایی کافی برخی از صادر کنندگان با پرمیومهای رایج بین المللی و عرضه ایشان با نرخهای زیر قیمت روز بازار، باعث خدشه وارد شدن به اعتبار شرکت در فضای بین المللی خواهد شد.

پیامد های این تصمیم که از اردیبهشت ماه سال جاری اجرایی شد به اوج خود رسیده و انتقاد های زیادی را در محافل اقتصادی بدنبال داشته است تا جایی که شایعه پایان یافتن فروش با نرخ های دستوری دربورس کالا موجب تحولات مثبت و رشد شاخص در روز دوشنبه ۲۹ مرداد ماه سالجاری در بورس اوراق بهادار شد که حاکی از استقبال بازار سرمایه از استقلال قیمتی فلزات بود.

استقبال بازار سرمایه از استقلال قیمتی دماسنجی از این روز های بازار است، بازاری که تشنه شفافیت در روزهای مبهم اقتصادی است و در انتظار تصمیماتی بهتر برای حذف رانت و واسطه از بازار ها و آینه ای شفاف از وضعیت اقتصادی است.

بهروز رحمتی مدیر امور سهام، سرمایه گذاری و مجامع شرکت ملی صنایع مس ایران ضمن تاکید فراوان و لزوم توجه شایسته تر به مقوله های مهمی چون حسن تدبیرو دانش محوری و شفافیت مسولین و فعالان بازارسرمایه در فضای اقتصاد کنونی کشور به پرسشهای ما در خصوص وضعیت مبادلات این فلز در بورس کالا و همچنین وضعیت سهام و صادرات شرکت پاسخ داد. مشروح آن را در ادامه می خوانید:

قیمت گذاری بر مبنای دلار ۴۲۰۰ تومانی چه عواقبی برای شرکت مس داشت؟

قیمت گذاری دستوری در فضای معاملاتی شفافی مثل بورس، غیر از ایجاد رانت دستاورد دیگری ندارد، شاید قیمت گذاری در نفس خود در زمانی مصوب و اجرایی شد که نگرانی از رشد بی رویه قیمت ها وجود داشت اما با فاصله گرفتن قیمت ها در بازار و بورس تا جاییکه تفاوت بیش از ۱۳۰ درصدی پیدا کرده بود نظر هر کسی را جلب می کرد تا با هر روشی که شده در بورس، محصولات مسی را خریداری کرده و در قالب های مختلف حتی به عنوان قراضه آن را به بازارهای داخلی و یا بعضا به کشورهای همسایه و با نرخهای بسیار پایین تر از نرخ بازارهای بین المللی بفروشد. از سویی به دلیل اینکه نظارت دقیقی توسط دولت بر این زنجیره انجام نشده بود، بعضا مس بدست مصرف کننده و تولید کننده صنایع پایین دستی واقعی نیز با این قیمت ها نمی رسید. در واقع اگرچه یکی از اهداف و دلایل مهم دولت در ابلاغ نرخ دستوری مذکور، حمایت از صنایع پایین دستی داخلی بود ولی بدلیل ایجاد تقاضای کاذب، بعضا تامین بخشی از نیاز واقعی تولیدکنندگان واقعی داخلی هم با مشکل مواجه گردید. شایان ذکر است که تولید کنندگان زیادی در این عرصه فعالیت می کنند اما تنها شرکت مس بعنوان اولین شرکتی که بورس فلزات تهران در بدو راه اندازی با عرضه مفتول مسی ۸ میلیمتری آن آغاز بکار نمود، بعنوان پیشتاز عرضه محصولات در بورس کالا، صد در صد محصولات تولیدی خود را در بورس کالای ایران و بصورت شفاف عرضه می کند و بعضا برخی از سایر تولید کنندگان محصولات مشابه به دلیل اینکه متعلق به بخش خصوصی هستند با اینکه ۱۰۰درصد مواد اولیه را از شرکت ملی صنایع مس ایران تامین مینمایند، از فروش کامل در بورس تبعیت نکرده و یا بخش اندکی را از طریق بورس عرضه میکنند. از این رو فروش یک جانبه نه تنها به نفع تولید کننده میانی و مصرف کننده نبوده بلکه پای واسطه ها و یا “تولید کننده نماها” را نیز به انحای مختلف به بورس کالا باز کرده بود. حتی به دلیل اینکه ما ابتدا متعهد به تامین نیاز بازار داخل هستیم و سپس مازاد بر نیاز داخل را صادرات انجام میدهیم باعث ایجاد تقاضای کاذب در بازار نیز شده بود و فرصت های صادراتی ما را نیز تحت شعاع قرارداده است.

مکاتبات زیادی با وزارت صمت ، ایمیدرو و سازمان بورس و بورس کالا انجام شد تا تاثیر این تصمیم اشتباه و از بین رفتن منافع سرمایه گذاران وسهامداران مس بویژه ۵۰ میلیون سهامدار سهام عدالت که عمدتا از اقشاز کم درآمد جامعه تلقی میشوند را متذکر شویم و خوشبختانه به نظر می رسد در هفته آتی تصمیم در این خصوص نهایی و اجرایی خواهد شد.

تغییرات قیمتهای پایه مس در بورس کالا و یا شرایط عرضه به شما اعلام شده ؟

خیر هنوز نحوه فرمول قیمت گذاری جدید در بورس کالا به ما اعلام نشده اما آنچه که مطمئن هستیم این است که در مورد اینکه تاکنون نحوه قیمت گذاری اشتباه بوده به قطعیت رسیده اند و قرار است یک هفته آتی تغییرات اساسی در این زمینه داشته باشیم یا با نرخ تسعیر ارز بازار ثانویه عرضه خواهد شد که البته دولت اصرار به عرضه با نرخ ۴۲۰۰ تومانی و برداشته شدن سقف رقابت دارد که آن هم بهتر از شرایط قبلی است و بازار جایگاه واقعی خود را بتدریج پیدا می کند .

حتی درز این خبر در بازار سرمایه موجب افزایش شاخص بازار سرمایه شد و در حدود ۱۵۵ میلیون سهم شرکت در روز دوشنبه ۲۹ مرداد ماه معامله شد که پس از آن سایر فلزات غیر آهنی و همچنین فولادیها نیز مثبت شدند.

همواره این نگرانی وجود دارد تا در صورت آزاد سازی قیمت ها با رشد مواجه شوند چه تضمینی در این خصوص برای ساماندهی وجود دارد ؟

در حال حاضر تفاوت بین قیمت های بورس و بازار باعث ایجاد تقاضای کاذب شده اما واقعیت این است که همواره در طول ده سال گذشته میزان تولیدات مس بیش از نیاز بازار داخل بوده و حدود نیمی از محصولات صادر شده است بنابراین نگرانی زمانی رنگ واقعیت به خود می گیرد که کمبود محصول وجود داشته باشد که این مهم در مورد شرکت ملی صنایع مس ایران به هیچ عنوان جای نگرانی نداشته و نخواهد داشت. در برنامه تولید امسال بیش از ۲۰۰ هزار تن مس کاتدی در نظر داریم تولید نماییم که همین الان نیز از برنامه پیش بینی تولید جلوتر هستیم و حتی احتمال خلق رکورد جدیدی در تولید مس کاتدی کشور در پایان سالجاری قابل تصور میباشد و این در حالیست که میزان نیاز واقعی داخل با توجه به شرایط واقعی اقتصادی کشور در حدود ۵۰% تولید و در حدود ۱۰۰ هزار تن برآورد می شود.

تداوم این روند منافع شرکت ملی صنایع مس را که دارای حدود ۴۰ هزار سهامدار خرد و حدود ۵۰ میلیون سهامداران سهام عدالت میباشد و عمدتا سهامداران عدالت از اقشار کم درآمد جامعه هستند را نشانه گرفته و در واقع اصل تصمیم را که در راستای منافع مردم و بویژه قشر آسیب پذیر کشور است به چالش می کشد.

صورت های مالی چهار ماهه شرکت حاکی از رشد بوده این رشد با فروش های دلار ۴۲۰۰ تومانی بدست آمده است ؟

بر اساس اقداماتی که در شرکت صورت گرفته و حاصل عملکرد مثبت شرکت این سود بدست آمده و ناشی از پایین آوردن هزینه های تولید و قیمت تمام شده و رشد تولید و بالارفتن قیمت های جهانی بوده و در صورتی که فروش با قیمت های آزاد صورت گیرد این میزان سود در EPS تاثیرات تصاعدی خواهد شد .

سال گذشته ۱۶۰ هزار تن مس کاتدی تولید کردیم که با اقدامات صورت گرفته در برنامه امسال حدود ۲۲۰ هزار تن مس کاتد تولید خواهیم کرد که این میزان رشد در صورتهای های مالی ناشی ازاتفاقهای واقعی عملکردی شرکت بوده است.

طرح های توسعه ای شرکت به چه مرحله ای رسیده و اقدامات مثبتی که از آن صحبت می کنید چه بوده ؟

در راستای چشم‌انداز بلندمدت و توسعه صنعت مس در کشور، پروژه‌های متعددی در نظر گرفته شده‌اند. تغییرات مدیریتی در شرکت ملی صنایع مس ایران در حدود سه ماه گذشته انجام شده است و طی این مدت جلسات متعددی در این حوزه نیز برگزار شده است. به نظر می‌رسد که روند حرکت شرکت باز هم رو به جلو باشد و در حوزه توسعه قطعا این روند مثبت ارزیابی می‌شود.

در همین راستا با افزایش سرمایه ۳۰ درصدی شرکت از محل سودانباشته که درخواست آن نیز به سازمان بورس در حال ارسال میباشد و در سایت کدال نیز منتشر شده است، چند پروژه شرکت را تامین مالی کرده و صرف طرح های توسعه ای شرکت و عمدتا در حوزه معدنی می شود که بیشترین ارزش افزوده را در رنجیره تولید مس در اختیار خواهند داشت.

در این رابطه اولویت اول شرکت برای توسعه و راه‌اندازی پروژه‌ها، حوزه معدن و فرآوری تا تولید کنسانتره مس خواهد بود که دارای حاشیه سود حدود ۸۰ درصدی از کل سود قابل دسترسی در زنجیره کامل تولید از معدن تا پالایش است. در مرحله بعدی توسعه ذوب و پالایشگاه است که البته نسبت به کنسانتره حاشیه سود کمتری دارد (حدود ۲۰ درصد) و البته قطعا این حوزه نیز سودآور بوده و باعث ایجاد برکت کامل صددرصدی برای صنعت مس کشور خواهد شد که این نوع طرح‌ها نیز با عنایت به لزوم توسعه پایدار و متوازن زنجیره کامل تولید، در اولویت بعدی توسعه قرار خواهند گرفت. به نظر می‌رسد به زودی با بازنگری که در حوزه توسعه برای سومین بار دستخوش تغییرات اساسی مثبت شود، یک توسعه پایدار و متوازن برای اجرای طرح‌های توسعه تعریف شود تا در چشم‌انداز ۱۴۰۴ به آن دست پیدا کنیم. با اجرای این طرح‌ها هم در حوزه مس حاصل از کنسانتره (مس محتوی) و هم برای تولید مس کاتد افزایش ظرفیت قابل توجه رخ خواهد داد. در سال گذشته ۱۶۰ هزار تن مس کاتدی تولید شده است که پیش‌بینی می‌شود در سال جاری این میزان به ۲۲۰ هزار تن افزایش پیدا کند و پس از راه‌اندازی کامل کارخانه های اسید سولفوریک در مجتمع مس سرچشمه و کارخانه ذوب مس خاتون‌آباد، طی حدود یک‌سال آینده ظرفیت تولید ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تن مس کاتدی عملیاتی شود و روند صعودی افزایش تولید در سنوات بعدی با شیب قابل توجهی افزایش یابد. ضمن اینکه با افتتاح پروژه‌های اسید سولفوریک، عملکرد محیط زیستی شرکت ملی صنایع مس ایران نیز بهبود و ارتقای شایسته‌ای خواهد یافت. چرا که این پروژه‌ها عمدتا با اهداف تواما زیست‌محیطی و اقتصادی در دست اقدام هستند و توسعه پیدا می‌کنند مطابق برنامه تدوین شده مقرر است این پروژه‌ها در نیمه دوم سال جاری به تدریج به بهره‌برداری برسند. البته لازم به ذکر است که در فرآیند راه‌اندازی پروژه‌ها ممکن است تاخیر و یا اتفاقات غیرقابل پیش‌بینی رخ دهند که این موضوع در دنیا نیز طبیعی است. بنابراین حتی اگر اندکی تاخیر در راه‌اندازی این پروژه‌ها نیز اتفاق بیفتد، باز هم برنامه‌های توسعه شرکت تغییر نمی‌کند و با راه‌اندازی آنها گام‌های بسیار بلندی در راستای موضوعات مرتبط با بهبود شرایط زیست‌محیطی و کنترل آلایندگی‌های احتمالی در منطقه برداشته خواهد شد. همچنین سال گذشته از تکنولوژی روز دنیا بهرمند شدیم که تولیدات ما را افزایش خواهند داد به نام تکنولوژی ذوب تشعشعی (فلاش) است.

روش ذوب فلاش چه تاثیری در کاهش بهای تمام شده و افزایش تولید دارد؟

تکنولوژی ذوب مسی که در مجتمع مس سرچشمه تا سال گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفت، روش شعله‌ای و یا انعکاسی بوده که به تکنولوژی ذوب ریورب در کشور معروف بود. این تکنولوژی بیش از ۱۰۰ سال قدمت داشته و قدیمی‌ترین تکنولوژی ذوب مس دنیا به شمار می‌آید که طی چند دهه اخیر تقریبا در اکثر نقاط دنیا منسوخ و برچیده شده بود. شرکت ملی صنایع مس ایران نیز در راستای جایگزینی فرآیندهای ذوب قدیمی مس با تکنولوژی‌های نوین و به روز و به منظور ارتقای کیفیت محصولات تولیدی، افزایش راندمان عملیات ذوب و کاهش ضایعات، کاهش قیمت تمام شده محصول و به ویژه بهبود شرایط زیست‌محیطی اقدام به جایگزینی فرآیند ذوب قدیمی ریورب با تکنولوژی نوین ذوب تشعشعی (Flash Smelting) کرد که طرح مذکور از اواسط دهه ۸۰ در دستور کار جدی شرکت قرار گرفته و نهایتا در سال گذشته راه‌اندازی شد.

بدون شک تکنولوژی ذوب فلاش، یکی از مدرن‌ترین تکنولوژی‌های روز دنیا به ویژه برای ظرفیت‌های حدود ۳۰۰ هزار تن و بیشتر است و قطعا تاثیر بسیار زیادی در کاهش قیمت تمام شده تولید مس خواهد داشت. در حوزه مصرف انرژی، عموما تکنولوژی‌های نوین ذوب فلاش در مقایسه با تکنولوژی قدیمی ذوب ریورب، میزان مصرف انرژی را حتی تا حدود ۱۰ برابر می‌تواند کاهش دهد. در حوزه نیروی انسانی بیش از ۲ برابر تعداد نیروی انسانی موردنیاز برای فرآیند ذوب کاهش می‌یابد. در بخش کاهش مصرف آب، با عنایت به شرایط کم آبی کشور و لزوم استفاده از تکنولوژی‌هایی که مصرف آب کمتری دارند، صرفه‌جویی بیش از ۴ برابری انجام خواهد شد. در حوزه مصرف سوخت‌های فسیلی مانند گازوئیل، مازوت و گاز طبیعی نیز صرفه‌جویی بسیار قابل توجهی انجام خواهد شد و در واقع قابل مقایسه با فرایند قدیمی ریورب نخواهد بود. در مجموعع چنانچه هزینه‌های عملیاتی (OPEX) هر تن کنسانتره مس در فرآیند ریورب در دنیا مشابه کوره‌های ذوب قدیمی ریورب در مجتمع مس سرچشمه، در حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ دلار بر تن گنسانتره مصرفی در نظر گرفته شود، این عدد برای یک تکنولوژی فلاش با ظرفیت حدود ۳۰۰ هزار تن در سال در حدود ۵۰ دلار بر تن و برای ظرفیت‌های حدود ۴۰۰ هزار تن در سال هزینه ذوب (Treatment Cost می‌تواند حتی تا حدود ۳۰ دلار در تن نیز کاهش یابد. از طرف دیگر قابلیت بالای در دسترس بودن این کوره‌ها نسبت به کوره‌های ذوب ریورب است که این نسبت در حدود بیش از ۸۶ درصد در مقایسه با حدود ۵۸ درصد کوره های ذوب شعله ای است. همچنین سازگاری عالی با محیط زیست از جمله دیگر مزایای غیرقابل انکار این نسل از تکنولوژی نوین است که درصد جذب گوگرد در این تکنولوژی عموما بیش از ۹۵ درصد است که با درصد جذب گوگرد حدود ۲۵ درصدی کوره‌های ذوب ریورب، اختلاف فاحشی را نشان می‌دهد. همچنین میزان غلظت گاز SO2 در گازهای خروجی کوره‌های ذوب فلاش در حدود ۲۰ درصد است که این عدد برای کوره‌های ریورب در حدود ۲ درصد است. این مهم از آنجا حائز اهمیت است که به راحتی می‌توان گازهای خروجی کوره‌های ذوب فلاش را به صورت اقتصادی تبدیل به اسید سولفوریک و در مراحل بعدی تبدیل به کود شیمیایی و یا سایر محصولات صنایع پایین‌دستی کرد. به عنوان خلاصه چنانچه هزینه ذوب برای کوره ذوب قدیمی ریورب (TC) در حدود ۲۰۰ دلار بر تن باشد، برای یک کوره با تکنولوژی ذوب فلاش در شرایط مشابه این عدد در حدود ۴۰ دلار خواهد بود که تاثیر قابل توجهی بر کاهش قیمت تمام شده محصولات تولیدی شرکت خواهد داشت. بدون شک با راه‌اندازی کامل کوره ذوب فلاش مجتمع مس سرچشمه با ظرفیت کامل حدود ۳۰۰ هزار تنی، شاهد کاهش قابل ملاحظه قیمت تمام شده و افزایش EPS شرکت خواهیم بود.

وضعیت فلز مس در بازار های جهانی را چگونه ارزیابی می کنید ؟

در حال حاضر مس در در بورس فلزات لندن در حدد ۶ هزار دلار قیمت دارد این در حالیست که در حدود ۸ ماه متوالی در قیمت حدود ۷ هزار دلار بود اما متاسفانه نزاع ارزی و تعرفه ای بین آمریکا و چین و اتحادیه اروپا باعث تحت تاثیر قرار گرفتن رشد اقتصادی کشور چین و پایین آمدن سطح قیمت های فلزات در بازار جهانی شد اما هم اکنون قیمت ها به ثبات نسبی رسیده و سطح ۶ هزار دلار نیز مطلوب ارزیابی می شود. شایان ذکر است کیفیت کنسانتره و کاتد تولیدی ایران، از برترین‌های دنیاست. به عنوان نمونه کاتدی که شرکت مس تولید و صادر می‌ کند، همواره مورد استقبال مصرف‌کنندگان دنیا به ویژه شرکت‌های اروپای غربی است. یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های معدنی و همچنین تریدر دنیا که خود خطوط تولید مس متعددی در اقصی نقاط دنیا دارد، همواره اعلام می‌کرد که شرکت‌های اروپایی در هنگام انتخاب برند کاتد، اصرار به خرید برند شرکت ملی صنایع مس ایران در مقایسه با برند تولیدی خود این شرکت دارند که عمدتا به دلیل عیار بالاتر از حد استاندارد کاتد تولیدی شرکت ملی صنایع مس ایران است. عیار مس استاندارد دنیا بر اساس استاندار گرید A بازار بورس لندن (LME) در حدود ۹۹.۹۹۰درصد است اما کیفیت محصولات مسی تولیدی شرکت ملی صنایع مس ایران ۹۹.۹۹۸درصد بوده که ۸ هزارم درصد بهتر از استاندارد جهانی است که همین میزان بهبود کیفیت در تولید خیلی از صنایع پایین‌ دستی حساس بسیار کلیدی و مهم است. همچنین در حوزه تولید کنسانتره مس هم جزء معدود معادن مس دنیا هستیم که کنسانتره‌ای تولید می‌کنیم که در بازارهای بین‌المللی به کنسانتره فوق تمیز معروف است به این معنی که فاقد عناصر مزاحم و یا سمی مانند آرسنیک و … است. در حق کشور و ملت کم‌لطفی است محصولی که همیشه در دنیا با پرمیوم‌های بالاتر از اروپایی و آمریکایی هم خریداری می‌شود، به دست دلالان بدهیم و آنها هم زیر قیمت به بازارهای جهانی بفروشند که هم باعث کاهش اعتبار کشور و هم باعث وارد شدن زیان به سهامداران شرکت ملی صنایع مس ایران خواهد شد.

با توجه به تحریم ها مشکلی در فروش های بین المللی و روند صادرات مس نخواهیم داشت؟

خیر. به جرات می توان گفت تحریم های اینبار علیرغم جوسازیهای داخلی و بین المللی بسیار کم عوارض تر از تحریم های دور قبلی است چرا که در تحریم های پیشین متاسفانه به نوعی اجماعی جهانی ایجاد شده بود و نهایتا شاهد قطعنامه های سازمان ملل و … بودیم و در آن شرایط نیز مس به بازار های جهانی صادر میشد گرچه در زمانی نسبتا کوتاه مشکل در فروش ایجاد شد و موجودی انبار ها بالا رفت اما درهمان زمان نیز راه های دور زدن تحریم را ایجاد کرده و در حدود ۱ میلیارد دلار صادرات انجام دادیم، بنابراین در شرایط کنونی که تنها آمریکا از برجام خارج شده و کشور های اروپایی به حفظ برجام تاکید دارند و همچنین اجماع نظری برای تحریم یک جانبه ایران از سوی کشور های دیگر وجود ندارد و در زمینه تحریم های آمریکا نیز تنها نیستیم و حتی آمریکا در ادامه سیاستهای استکباری و غلط خود هر از گاهی کشورهای دیگری را نیز تحت تاثیر قرار میدهد و از جمله اخیرا تحریمهایی را بر کشورهای روسیه و ترکیه را نیز وضع نموده است، بازار های صادراتی زیادی پیش روی ما هستند و می توان صادرات را ادامه داد. سال گذشته ارزش صادرات مس به بیش از ۱.۲میلیارد دلار رسید که پیش بینی می شود در سال جاری نیز این رقم حفظ شود.گرچه احتمال دستیابی به این رقم در حالی بدست خواهد آمد که شاهد تغییر سیاست های دولت در بازار داخلی باشیم و دولت هرچه سریعتر از نرخ دستوری ۴۲۰۰ تومانی دست بردارد و نرخ بازار رسمی و آزار را به رسمیت بشناسد. در صورت عدم توجه دولت به این مهم، قطعا تقاضای کاذب ایجاد شده میتواند دستیابی به اعداد مذکور را به میزان قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهد.

توصیه شما به سهامداران وسرمایه گذاران بازار سرمایه چیست؟

معتقدم امسال به رغم وضع تحریم ها سال خوبی در بازار سرمایه خواهیم داشت. گرچه با اینکه فضا و شاخص مثبت هست سهامداران و سرمایه گذاران باید با حسن تدبیر بیشتر و دانش محوری بیشتری در بازار حضور داشته باشند. چرا که با وجود ریسک های سیستماتیک و غیر سیستماتیکی که امسال هم در فضای بین المللی و هم در فضای داخلی محتمل هست روند بازار سرمایه نوسانات و تلاطم بیشتری را شاهد خواهد بود و بهتر است بر اساس شایعات از تصمیم گیری های شتاب زده پرهیز کرده و لزوما بر اساس تحلیل ها ی تکنیکال و فاندامنتال و با در نظر گرفتن ریسک های بازار، خرید و فروش انجام بدهند.امید آن می رود مسولان و سهامداران و فعالان عرصه بازار در سال پیش رو با حسن تدبیر ، دانش محوری و همچنین پاکی بیشتر اقتصاد کشور را همراهی کنند که این مثلث مهم تنها راه خروج از بحرانهایی است که هرازگاهی فضای کشور را متلاطم نموده و به اقتصاد کشور آسیبهای فراوانی وارد نموده است. بنظر اینجانب کشور ایران آنقدر پتانسیل در حوزه های مختلف از جمله نفت، گاز، پتروشیمی و بویژه حوزه بسیار مهم، فوق العاده و مغفول مانده معدنی دارد که در صورت توجه شایسته تر به سه ضلع مثلث مذکور، بتوان تنها با تکیه واقعی بر توان داخلی و با اخذ کمکهای تکنولوژیکی حداقلی از دوستان واقعی بین المللی خود، کشور را از هر بحرانی نجات و به ساحل امن و آرامش و پایداری رهنمون ساخت که برای توامان برای مردم کشور، نظام مقدس جمهوری اسلامی و بشریت، برکات غیر قابل انکاری به ارمغان خواهد آورد.