«چاه» سرنوشت جوجه‌های یک‌روزه/ بازار سیاه و خوراک آلوده در سمنان

با مشکلاتی که برای دامداران و به خصوص مرغداران استان سمنان در خصوص تأمین نهاده‌های دامی پیش آمده این شائبه مطرح شده که برخی از مرغداران جوجه‌های یک روزه را بس از دریافت سهمیه خوراک دولتی، به چاه ریخته و سهمیه‌ای که از بابت تعداد جوجه یک روزه دریافت کرده‌اند را در بازار سیاه می‌فروشند.

بررسی‌های میدانی  نیز تا حدی این موضوع را تأیید می‌کند چرا که مرغداران اعتقاد دارند با فروش سهمیه غذای ۵ هزار جوجه یک روزه در بازار آزاد به مراتب بیشتر سود می‌کنند تا این جوجه‌ها بزرگ شده و به مرغ تبدیل شوند و سپس به بازار روانه گردند.

چاه عمیق جلوی مرغداری

در نزدیکی یکی از همین مرغداری‌ها چاه عمیقی حفر شده است که از آن بوی تعفن می‌آید. نزدیک شدن به آن نیازمند استفاده از ماسک و دستمالی برای قرار دادن در مقابل مجاری تنفسی است. مسئول مرغداری که مصاحبه را منوط به عدم ضبط صدا، فیلم برداری و ضبط صوت کرده آن را تلویحاً تأیید می‌کند اما می‌گوید این چاه برای تلفاتمان است.

وقتی می‌بیند برای انعکاس مشکلات‌شان آمده‌ایم یخ صحبت‌های خود را اینگونه آب می‌کند: پنج هزار جوجه می‌گیریم و برابر آن به ما دانه می‌دهند نیمی از دانه‌ها را مجبوریم به مرغ‌هایمان بدهیم که فقط زنده بمانند چون خوراک نیست و اگر هم باشد آنقدر گران است که اصلاً نمی‌صرفد و مابقی را نیز در بازار آزاد می‌فروشیم تا هم قسط وام تسهیل رونق را بدهیم و هم بتوانیم بخشی از مکمل‌ها، هزینه‌های کارگران و … را جبران کنیم.

این مرغدار با بیان اینکه مرغ‌ها برایمان کیلوگرمی ۱۵ هزار تومان تمام می‌شوند اما با یک هزار تومان سود آن را از ما می‌خرند، می‌افزاید: یک مسئول در سطح استان سمنان به ما بگوید ما چه راه جز این کار داریم ما همان کار را که ایشان گفت انجام می‌دهیم.

وی گفت: سابقاً دغدغه ما این بودند که از ویتامین‌ها، مکمل‌ها و غذاهای طیور شرکت‌های مختلف که بهترین بازده را دارند استفاده کنیم که محصول نهایی مرغ نزدیک به سبز و بدون هورمون و با قیمت کمتر باشد اما امروز دغدغه ما فقط این است که یک وعده غذا جلوی مرغ‌ها بریزیم که نمیرند!

ضرر تولید کننده

این مرغدار می‌گوید: شرایطی را برای ما پدید آورده که گویا ما گناه کرده‌ایم تولیدکننده شده‌ایم. از ابتدای سال من ۵۰۰ میلیون تومان ضرر کرده‌ام کدام یک از مسئولان جهاد و دامپزشکی و استانداری و فرمانداری و نماینده مجلس اگر ۵۰۰ میلیون تومان از حقوقش کم می‌شد امروز زمین را به زمان ندوخته بود؟ مگر ما مردم این کشور و این استان نیستیم؟ چه ظلمی در کجای زندگی‌مان کرده‌ایم که ناممان شده است تولید کننده؟

وی با دست گاوداری را در همان حوالی نشان می‌دهد و می‌گوید: این گاوداری با ۸۰ رأس ۱۷ سال پیش شروع به کار کرد امروز ۱۳ رأس گاو دارد کنار آن سیلویی در خاک کنده شده که درونش ذرت ریخته شده است آن هم بدون اینکه رویش را بپوشانند کدام یک از مسئولان استان سمنان می‌دانند روی سیلو را نپوشاندن یعنی چه؟

این مرغدار ادامه می‌دهد: من این عبارت را معنی می‌کنم تا مسئولان هم بفهمند وقتی سیلویی یک هزار تنی در خاک کنده شده و مملو از ذرت بی خاصیت است و رویش پوشیده نشده یعنی دامدار هیچی جز همین ذرت ندارد که به گاوش بدهد. این ذرت یعنی آخرین دارایی او برای اینکه این گام فقط زنده بماند شیر و گوشت هیچ! مگر با ذرت می‌شود شیر و گوشت گرفت؟

تأمین غذای مرغ و دام

به سراغ دیگر مرغدار می‌رویم که به گفته محلی‌ها مرغداری‌اش روزگاری در منطقه تک بوده است وی که علی محمدی نام دارد   می‌گوید: می‌خواهید بدانید چه بر سر ما آمده جوابش یک کلمه است بدبخت شدیم.

این مرغدار بیان کرد: مرغداران امروز پنج هزار قطعه جوجه درخواست می‌کنند که بتوانند غذایش را به همان نسبت تحویل بگیرند سپس جوجه‌ها را مجبورند در چاه بریزند که فقط بقیه مرغ‌ها سیر شوند در حقیقت دارند جوجه‌های یک روزه را فدای مرغداری می‌کنند که فقط مرغ‌ها زنده بمانند گوشت دادن هم پیشکش مسئولان استان سمنان باشد.

علی محمدی که تلفن همراه خود را بر روی بلندگو گذاشته و به سه شرکت خوراک دام تماس می‌گیرد، می‌گوید: خوراک دام و طیور وجود دارد اما در وهله اول بسیار ناچیز و نامرغوب یعنی می‌توان گفت هر چه آشغال ته انبارهای جهاد بوده به مرغ داری من و شما می‌رسد و ثانیاً گران! آنقدر گران که مرغ داری روی هم آتش بگیرد و از بیمه خسارت دریافت کنی به مراتب به صرفه تر از این است که یکسال مرغداری کنی. زیرا حداقل تکلیفت با خودت و مسئولان معلوم است.

پشت خط تلفن این مرغدار یکی از شرکت‌های خوراک دام واقع در دامغان است که درباره خوراک دام و طیور می‌گوید: جو حرفش را نزنید که اصلاً نیست سویا هم آن‌قدری نیاورده‌اند اول‌ها خوب بود تا ۷ هزار و ۸۰۰ تومان و الان ۹ هزار تومان هم می‌شود، اما کم است و به اندازه نیست.

خوراک دام کم است

مسئول این شرکت ادامه می‌دهد: خوراک به ما می‌دهند (از سوی جهاد کشاورزی استان سمنان) تقریباً می‌توان گفت مستمر هم می‌دهند اما کم است و هرچه هم می‌گوئیم می‌گویند همین قدر را در انبار داریم یکی از مسئولان جهاد هم گفت ته همه انبارها را جارو کرده‌ایم همین قدر خوراک است و صحبت بیشتر نکنید. ما مشتریان خودمان را هم نتوانسته‌ایم خوراک بدهیم.

این مسئول که با ناراحتی صحبت می‌کند می‌گوید: شما فکر می‌کنید دامدار و مرغدار ضربه خورده‌اند، خیر ما خوراک دامی ها هم بیچاره شده‌ایم یک کامیون سویا برای ما آمده یکی از کارمندان جهاد به دامغان آمد آن را آزمایش کرد و معلوم شد ۲۱ درصدش خاک است! بقیه هم بوی تعفن می‌داد و معلوم بود که خراب است اگر این خوراک به مصرف مرغ برسد چه می‌شود؟

خوراک با خاک!

تماس تلفنی با کارشناس مرتبط جهاد کشاورزی که این آنالیز را انجام داده موضوع را تأیید می‌کند اما این کارمند اکیداً توصیه می‌کند نامی از او برده نشود. وی حتی عکس‌های مستند این خوراک‌های خراب و مملو از سنگ و خاک به همراه بارنامه آن را هم  می‌فرستد که در بالا آن را می‌بینید.

این کارمند که از ترس اخراج و برخورد با وی نمی‌خواهد نامش را فاش کند، می‌افزاید: در صورتی که این خوراک‌های فاسد و همچنین پر از خاک به مصرف مرغداری‌ها و دامداری‌ها برسد می‌تواند اثرات ناخوشایندی را بر روی سیستم گوارش و سلامتی مرغ‌ها و طیور و دام‌ها بگذارد.

وی می‌افزاید: البته مشکل به مسئولان استان سمنان نیز باز نمی‌گردد این امر در کل کشور است متأسفانه موضوع تخصیص ارز و نوسانات آن در کنار مصرف و تقاضای بالا در کنار عدم مدیریت درست در سطح کلان باعث شد تا بسیاری از دامداران و مرغداران با کمبود خوراک روبرو شوند در نتیجه قیمت آن افزایش یافت و جهاد هم با وجود کمبودها بازهم سعی کرده تا کمترین آسیب به مرغداران برسد اما به هر حال باید خوراکی باشد که ما توزیع کنیم.

توزیع خوراک

رئیس کشاورزی استان سمنان اما در سخنان خود از عدم نگرانی دامداران و مرغداران صحبت می‌کند و می‌گوید: تا آغاز مهرماه ۲۶ هزار تن سویا برای مصرف دام و طیور استان تهیه شده و خوشبختانه توانسته‌ایم امسال ۳۸ هزار تن ذرت را نیز برای مصرف استان تأمین کنیم.

سید حسن میرعماد بیان کرد: ۶ هزار و ۷۰۰ تن ذرت، ۹۰۴ تن سویا و ۸ هزار و ۹۲۰ تن جو ذخیره شده که در زمان مقتضی توزیع می‌شود. تولیدکنندگان نگران تأمین نهاده‌ها نباشند..

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سمنان با تأکید بر اینکه ۹۰ درصد فرآیند تأمین نهاده‌های دامی در ایران به دیگر کشورهای جهان وابسته است، تصریح کرد: تحریم و فشارهای خارجی در افزایش قیمت و کمبود نهادهای دامی طی ماه‌های گذشته تأثیر قابل‌توجهی داشته است.

میرعماد بابیان اینکه هشت هزار و ۵۰۰ تن جو، ۵۷۰ تن سویا و ۵۵ هزار تن ذرت در انبارهای راهبردی استان سمنان ذخیره‌شده است، خاطرنشان کرد: مبنای توزیع استانی نهاده‌های دامی بر اساس میزان تولید در بخش دام و طیور است همچنین مجوز برداشت از انبارهای استراتژیک نیز در نامه استاندار درخواست شده است.

نظارت بر توزیع

پس مشکل کجا است؟ آیا جهاد کشاورزی آمارهای اشتباهی از داشته‌های استان می‌دهد؟ یا خیر این داشته‌ها به واقع وجود دارند و اما در توزیع سر از جاهای دیگری بجز نیاز دامداران و مرغداران در می‌آورند؟ آیا مشکل نظارت است؟ آیا جهاد به تنهایی اصلاً می‌تواند بر روی استان سمنان نظارت داشته باشد؟

به صورت قطع نمی‌توان در این باره اظهار نظر کرد اما باید گفت نهاده‌های دام و طیور تابعی از شرایط اقتصادی است و مسئولان استان سمنان نیز در تأمین آن دچار قصوری نیستند اما در نظارت باید کارهای بیشتری صورت گیرد. آنطور که محمد علی همتیان فعال بازار دام و طیور می‌گوید: متأسفانه نظارت بر عرضه نهاده‌های دام و طیور اصلاً مناسب نیود و اکنون تقریباً یک ماهی می‌شود که این شرایط بهتر شده اما بسیار دیر است.

همتیان با بیان اینکه وقتی جهاد تصمیم به تقویت نظارت‌ها گرفت که متأسفانه بخش اعظمی از خوراک دام و طیور مصرفی بهره برداران استان در بازار آزاد فروخته شد، گفت: امروز هر چند دیر اما باز هم می‌بایست نظارت‌ها را گسترش داد تا همین میزان موجود نیز به دست مصرف کنندگان واقعی برسد.

وی با بیان اینکه افزایش قیمت خوراک دام متأسفانه ضررهای سنگینی به دامداران و به خصوص مرغداران زد، می‌گوید: شما در کل استان سمنان حتی یک مورد مرغدار نمی‌یابید که در یکسال و نیم اخیر متضرر نشده باشد حال این ضرر می‌تواند از ۵۰ میلیون تومان تا پنج میلیارد تومان باشد لذا در وهله دوم مدیریت بحران و جهاد باید به فکر جبران خسارات این حوزه هم باشند.